Τα σημάδια ενός σάντου-γ΄

(Από το έργο «Η διδασκαλία του Κυρίου Καπίλα», του Σρίλα Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα, κεφάλαιο 11, κείμενο 23)

μαντ-ασραγιαχ κατα μρισταχ   σρινβαντι καταγιαντι τσα

ταπαντι βιβιβντας ταπα   ναϊταν μαντ-γκατα-τσετασαχ

Ψάλλοντας διαρκώς και ακούγοντας για Εμένα, το Υπέρτατο Πρόσωπο της Θεότητας, οι σάντου δεν υποφέρουν από υλικές δυστυχίες, επειδή είναι πάντοτε γεμάτοι με τις σκέψεις των έργων και των διασκεδάσεών Μου.

Υπάρχουν ποικίλες δυστυχίες στην υλική ύπαρξη – όσες έχουν σχέση με το σώμα και τον νου, όσες επιβάλλονται από άλλα ζωντανά όντα και όσες επιβάλλονται από φυσικές διαταραχές. Αλλά ένας σάντου δεν ενοχλείται από τέτοιες άθλιες συνθήκες, επειδή ο νους του είναι πάντοτε γεμάτος με σκέψεις της συνείδησης του Κρίσνα και έτσι δεν του αρέσει να μιλάει για οτιδήποτε άλλο εκτός από τα έργα του Κυρίου. Ο Μαχαράζα Αμμπαρίσα δεν μιλούσε για τίποτε άλλο εκτός από τις διασκεδάσεις του Κυρίου. Βατσαμσι βαϊκουντα-γκουνανουβαρνανε. Χρησιμοποιούσε τα λόγια του μόνο για να δοξάζει το Υπέρτατο Πρόσωπο της Θεότητας. Οι συνηθισμένες υποκείμενες σε όρους ψυχές, λησμονώντας τα έργα του Κυρίου, είναι πάντοτε γεμάτες αγωνίες και υλικά βάσανα. Από την άλλη μεριά, αφού οι αφοσιωμένοι υπηρέτες ασχολούνται πάντοτε με τα θέματα του Κυρίου, λησμονούν τις δυστυχίες της υλικής ύπαρξης. Έτσι διαφέρουν από τα υπόλοιπα ζωντανά όντα, τα οποία απλώς υποφέρουν.

Δεν υπάρχει στον κόσμο κανένας με υλικές ασχολίες που μπορεί να πει με τόλμη, «Δεν υποφέρω». Προκαλώ οποιονδήποτε να το πει αυτό. Όλοι στον υλικό κόσμο υποφέρουν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Αν όχι, τότε γιατί διαφημίζονται τόσο πολλά φάρμακα; Στην τηλεόραση διαφημίζουν πάντοτε ηρεμιστικά και παυσίπονα, στη δε Αμερική και σε άλλες δυτικές χώρες είναι τόσο εξελιγμένοι, που υπάρχουν δεκάδες χάπια για διάφορους πόνους. Θα πρέπει, επομένως, να υπάρχει πόνος. Στην πραγματικότητα, όλοι όσοι έχουν υλικό σώμα είναι υποχρεωμένοι να δεχθούν πόνο. Υπάρχουν τριών ειδών πόνοι στον υλικό κόσμο: αντιατμικα, αντιμπωτικα και αντινταϊβικα. Ο όρος αντιατμικα αναφέρεται στο σώμα και τον νου. Σήμερα έχω πονοκέφαλο ή κάποιον πόνο στην πλάτη ή ο νους μου είναι ανήσυχος. Αυτοί οι πόνοι  ονομάζονται αντιατμικα. Υπάρχουν άλλες μορφές πόνου που ονομάζονται αντιμπωτικα, που είναι πόνοι επιβαλλόμενοι από άλλα ζωντανά όντα. Εκτός αυτού, υπάρχουν πόνοι που ονομάζονται αντινταϊβικα, πάνω στους οποίους δεν έχουμε απολύτως κανέναν έλεγχο. Αυτοί οι πόνοι επιβάλλονται από τους ημίθεους, αποκαλούνται φυσικές καταστροφές, και περιλαμβάνουν λιμούς, επιδημίες, πλημμύρες, υπερβολική ζέστη ή υπερβολικό  κρύο, σεισμούς, φωτιές, κλπ. Παρ’ όλα αυτά, σκεφτόμαστε ότι είμαστε πολύ ευτυχισμένοι στον υλικό κόσμο, παρόλο που εκτός από  αυτές τις τριών ειδών δυστυχίες υπάρχουν επίσης η γέννηση, τα γηρατειά, η αρρώστια και ο θάνατος. Πού είναι, λοιπόν, η ευτυχία μας; Επειδή είμαστε κάτω από τα μάγια της πλάνης, της μάγια, σκεφτόμαστε ότι η θέση μας είναι πολύ ασφαλής. Σκεφτόμαστε, «Ας απολαύσουμε τη ζωή», αλλά τι είδους απόλαυση είναι αυτή;

Προφανώς πρέπει να υπομένουμε τους πόνους. Ένα από τα χαρακτηριστικά ενός σάντου είναι η ανεκτικότητα. Όλοι είναι ανεκτικοί σε κάποιο βαθμό, αλλά η ανεκτικότητα ενός σάντου και η ανεκτικότητα ενός συνηθισμένου ανθρώπου διαφέρουν. Αυτό συμβαίνει επειδή ένας σάντου γνωρίζει ότι δεν είναι  το σώμα. Σύμφωνα με ένα τραγούδι των Βαϊσνάβα της Βεγγάλης, ντεχα-σμριτι ναχι γιαρα σαμσαρα-μπανντανα καλαν ταρα.

Αν κατανοήσουμε σωστά ότι δεν είμαστε το σώμα, μολονότι μπορεί να υποφέρουμε, δεν θα αισθανόμαστε τον πόνο τόσο έντονα. Για παράδειγμα, αν κάποιος σκέφτεται «Αυτό είναι το αυτοκίνητό μου», και είναι πολύ προσκολλημένος σε αυτό, υποφέρει περισσότερο όταν χαλάει από κάποιον που σκέφτεται, «Μπορεί να φτιαχτεί ή μπορώ να το αφήσω». Είναι θέμα νοητικής προσήλωσης. Επειδή είναι περισσότερο σαν ζώο, ο υλιστής υποφέρει περισσότερο. Ο αφοσιωμένος υπηρέτης, από την άλλη, δέχεται τη συμβουλή του Κρίσνα στην Μπαγκαβάντ-γκίτα (2.14):

ματρα-σπαρσας του κωντεγια   σιτοσνα-σουκα-ντουχκα-νταχ

αγκαμαπαγινο ‘νιτιας   ταμς τιτικσασβα μπαρατα

«Ω γιε της Κούντι, η πρόσκαιρη εμφάνιση της ευτυχίας και της δυστυχίας και η εξαφάνισή τους με την πάροδο του χρόνου είναι σαν την εμφάνιση και την εξαφάνιση του χειμώνα και του καλοκαιριού. Γεννιούνται από την αντίληψη των αισθήσεων, ω απόγονε του Μπάρατα, και πρέπει να μάθει κανείς να τις υπομένει χωρίς να ενοχλείται».

Το καλοκαίρι υποφέρουμε  και τον χειμώνα επίσης υποφέρουμε. Το καλοκαίρι μας ενοχλεί η φωτιά και τον χειμώνα η ίδια φωτιά είναι ευχάριστη. Παρόμοια, τον χειμώνα μας ενοχλεί το κρύο νερό, αλλά το καλοκαίρι είναι ευχάριστο. Το νερό και η φωτιά είναι τα ίδια, αλλά ορισμένες φορές είναι ευχάριστα, ενώ άλλες φορές όχι. Αυτό οφείλεται στην επαφή του δέρματος. Όλοι μας έχουμε κάποια «δερματική ασθένεια», η οποία είναι το σώμα, και γι’αυτό υποφέρουμε. Επειδή έχουμε γίνει τόσο ανόητοι, σκεφτόμαστε, «Είμαι αυτό το σώμα». Σύμφωνα με το σύστημα της Αγιούρ-βέντα, το σώμα αποτελείται από τρία υλικά στοιχεία: καπα-πιττα-βαγιου. Όσο  περισσότερο είμαστε στη σωματική αντίληψη, τόσο περισσότερο υποφέρουμε.

Προς το παρόν έχουν δημιουργηθεί τόσο πολλοί «ισμοί» σύμφωνα με τη σωματική αντίληψη – εθνικισμός, κομμουνισμός, σοσιαλισμός, κοινοτισμός και ούτω καθεξής. Στην Καλκούτα, στη διάρκεια των ταραχών του 1947 μεταξύ των Ινδουιστών και των Μουσουλμάνων, υπήρχε περισσότερος πόνος, επειδή όλοι σκέφτονταν, «Είμαι Ινδουιστής» ή «Είμαι Μουσουλμάνος». Αν όμως κάποιος είναι προχωρημένος στη συνείδηση του Κρίσνα, δεν θα αγωνίζεται σύμφωνα με τέτοιες αντιλήψεις. Κάποιος που έχει συνείδηση του Κρίσνα γνωρίζει πως δεν είναι ούτε Ινδουιστής ούτε Μουσουλμάνος, αλλά αιώνιος υπηρέτης του Κρίσνα. Επειδή οι άνθρωποι εκπαιδεύονται για να έχουν περισσότερο συνείδηση του σώματος, ο πόνος τους αυξάνεται. Αν μειώσουμε αυτή τη σωματική αντίληψη, θα μειωθεί και ο πόνος. Όσοι έχουν συνείδηση του Κρίσνα, όσοι σκέφτονται πάντοτε τον Κρίσνα μέσα στον νου τους και μέσα στην καρδιά τους, δεν υποφέρουν τόσο πολύ, επειδή γνωρίζουν πως οτιδήποτε μπορεί να υποστούν οφείλεται στην επιθυμία του Κρίσνα. Γι’ αυτό καλωσορίζουν τον πόνο. Για παράδειγμα, όταν ο Κρίσνα έφευγε, η Βασίλισσα Κούντι είπε, «Αγαπημένε μου Κρίσνα, όταν είμασταν σε δύσκολη θέση, Εσύ ήσουν πάντοτε παρών ως φίλος και σύμβουλός μας. Τώρα που είμαστε καλά και είμαστε στο βασίλειό μας, Εσύ φεύγεις για την Ντβάρακα. Αυτό δεν είναι καλό. Καλύτερα να υποφέρουμε ξανά, έτσι ώστε να μπορούμε να Σε θυμόμαστε πάντα». Έτσι, μερικές φορές ο αφοσιωμένος υπηρέτης καλωσορίζει τον πόνο ως μία ευκαιρία να θυμάται τον Κρίσνα διαρκώς. Όταν ένας  αφοσιωμένος υπηρέτης υποφέρει, σκέφτεται, «Αυτό οφείλεται στα περασμένα μου παραπτώματα. Στην πραγματικότητα, θα έπρεπε να υποφέρω πολύ περισσότερο, αλλά εξαιτίας της χάρης του Κρίσνα υποφέρω μόνο λίγο. Στο κάτω-κάτω, ο πόνος και η απόλαυση είναι στο μυαλό». Με αυτόν τον τρόπο, ένας αφοσιωμένος υπηρέτης δεν επηρεάζεται πολύ από τον πόνο και αυτή είναι η διαφορά μεταξύ ενός αφοσιωμένου υπηρέτη  και ενός μη αφοσιωμένου υπηρέτη.

Ο Μαχαράζα Πραλάντα, ένα αγόρι πέντε ετών, υποχρεώθηκε να υποστεί μεγάλους πόνους στα χέρια του πατέρα του, που τον βασάνιζε επειδή ήταν αφοσιωμένος υπηρέτης. Ποδοπατήθηκε  από ελέφαντες, τον πέταξαν από ένα βουνό, τον έβαλαν μέσα σε καυτό λάδι και τον πέταξαν μέσα σε ένα λάκκο από φίδια, αλλά παρ’ όλα αυτά παρέμεινε σιωπηλός όσο κράτησαν αυτά τα μαρτύρια. Παρόμοια, ο Χαριντάσα Τάκουρα, ένας Μωαμεθανός εκ γενετής, ήταν μέγας αφοσιωμένος υπηρέτης και έψελνε πάντοτε Χάρε Κρίσνα. Αυτό ήταν το μοναδικό του λάθος. Εν πάση περιπτώσει, τον κάλεσε ο Μουσουλμάνος Καδής* και του είπε, «Εσύ είσαι Μουσουλμάνος, γεννημένος σε σπουδαία Μωαμεθανική οικογένεια, αλλά παρ’ όλα αυτά ψέλνεις αυτό το Ινδουιστικό μαντρα Χάρε Κρίσνα. Τι συμβαίνει;». Ο Χαριντάσα Τάκουρα απάντησε πολύ ήπια, «Αγαπητέ μου κύριε, υπάρχουν πολλοί Ινδουιστές που έχουν γίνει Μουσουλμάνοι. Ας υποθέσουμε ότι εγώ έχω γίνει Ινδουιστής. Πού είναι το λάθος;». Ο Καδής θύμωσε πολύ και διέταξε να μαστιγώσουν τον Χαριντάσα Τάκουρα σε είκοσι δύο δημόσιους χώρους. Ουσιαστικά αυτό σήμαινε ότι επρόκειτο να μαστιγωθεί μέχρι θανάτου, αλλά επειδή ήταν τόσο μεγάλος αφοσιωμένος υπηρέτης δεν κατάλαβε τον πόνο. Παρόλο που μερικές φορές ένας  αφοσιωμένος υπηρέτης πρέπει να υποφέρει, υπομένει τον πόνο. Την ίδια ώρα, είναι πολύ καλός με τις υποκείμενες σε όρους ψυχές και προσπαθεί να τις υψώσει στη συνείδηση του Κρίσνα. Αυτό είναι ένα από τα πρωταρχικά γνωρίσματα της ζωής ενός αφοσιωμένου υπηρέτη. Οι άνθρωποι βάζουν πάντοτε τον σάντου σε δυσκολίες, αλλά αυτός δεν αφήνει τη δουλειά του, που είναι να διαδώσει τη συνείδηση του Κρίσνα, έτσι ώστε οι άλλοι να γίνουν ευτυχισμένοι. Ο Μαχαράζα Πραλάντα είπε: «Κύριέ μου, δεν υποφέρω, γιατί γνωρίζω την τέχνη να είμαι ευτυχισμένος». Πώς γίνεται αυτό; «Ακούγοντας απλώς για Εσένα και ψάλλοντας για Εσένα, είμαι ευτυχισμένος». Αυτή είναι η δουλειά ενός αφοσιωμένου υπηρέτη – να ακούει και να ψέλνει σχετικά με τον Κύριο. Αυτό είναι σραβαναμ κιρταναμ βισνο σμαραναμ (Μπαγκ. 7.5.23) Τώρα αυτό το  σραβαναμ κιρταναμ συμβαίνει σε όλο τον κόσμο μέσω της κίνησης για τη συνείδηση του Κρίσνα.

Ακόμα και στη συνηθισμένη ζωή είναι δυνατό να απορροφηθεί ο νους με τέτοιο τρόπο ώστε ακόμα και μία χειρουργική επέμβαση να μην ενοχλήσει κάποιον. Πολλά χρόνια πριν, όταν ο Στάλιν έπρεπε να υποστεί μία χειρουργική επέμβαση, αρνήθηκε να χρησιμοποιήσει χλωροφόρμιο. Αν αυτό είναι δυνατό ακόμα και στη συνηθισμένη υλιστική ζωή, τότε είναι πολύ περισσότερο δυνατό στην πνευματική ζωή. Ο νους θα πρέπει να είναι πάντοτε απορροφημένος στη συνείδηση του Κρίσνα, σε σκέψεις του Κρίσνα. Είναι η εντολή του Κρίσνα, «Να σκέφτεσαι πάντα Εμένα». Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί νεαροί στην κίνηση της συνείδησης του Κρίσνα είναι συνηθισμένοι σε πολλές κακές συνήθειες από τότε που γεννήθηκαν, αλλά τώρα τις έχουν εγκαταλείψει. Πολλοί άνθρωποι σκέφτονται ότι είναι αδύνατο να ζήσουν χωρίς άνομο σεξ, τοξικές ουσίες, κρεατοφαγία και τυχερά παιχνίδια. Ένας διάσημος μαρκήσιος είπε σε έναν από τους πνευματικούς μου αδελφούς, «Κάνε με σε παρακαλώ μπράμανα». Ο πνευματικός μου αδελφός είπε, «Ναι, δεν είναι πολύ δύσκολο. Να εγκαταλείψεις απλώς αυτές τις κακές συνήθειες – τη μέθη, το άνομο σεξ, τη κρεατοφαγία και τον τζόγο. Και τότε μπορείς να γίνεις μπράμανα».  Τότε ο μαρκήσιος είπε, «Αδύνατο! Αυτά είναι η ζωή μας». Πράγματι έχουμε δει ότι στις δυτικές χώρες μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι δεν μπορούν να εγκαταλείψουν αυτές τις συνήθειες και γι’ αυτόν τον λόγο υποφέρουν, ενώ πολλά νεαρά αγόρια και κορίτσια τις έχουν αφήσει και δεν υποφέρουν. Αυτό οφείλεται στη συνείδηση του Κρίσνα.

Αυτή η μέθοδος είναι ανοιχτή σε όλους. Όλοι έχουν ακούσει για την Μπαγκαβάντ-γκίτα. Μπορούμε να φτάσουμε στην τελειότητα ακολουθώντα απλώς τις οδηγίες που υπάρχουν σε αυτό το βιβλίο. Δεν είναι απαραίτητο να εγκαταλείψουμε τις ευθύνες μας. Ο Μαχαράζα Αμμπαρίσα ήταν μέγας αυτοκράτορας που διαχειριζόταν το βασίλειό του και ταυτόχρονα μιλούσε μόνο για τον Κρίσνα. Ο Τσετάνια Μαχαπραμπού απαίτησε οι αφοσιωμένοι υπηρέτες Του να μιλούν μόνο για τον Κρίσνα. Αν μιλούμε απλώς για τον Κρίσνα και ακούμε γι’ Αυτόν, θα έλθει το στάδιο που δεν θα υποφέρουμε πλέον. Αυτό ονομάζεται αναννταμαγιο ‘μπιασατ στη Βεντάντα-σούτρα. Το ζωντανό ον και ο Κρίσνα είναι και οι δύο αναννταμαγια, δηλαδή υπερβατικά μακάριοι. Σε εκείνο το επίπεδο δεν υπάρχει πιθανότητα υλικού πόνου. Δεν είναι ζήτημα επίδειξης μαγικών άθλων. Η μεγαλύτερη μαγεία είναι η απελευθέρωση από από τον πόνο, και αυτή είναι η ελευθερία του αφοσιωμένου υπηρέτη. Όταν αισθανθούμε ευχαρίστηση ακούγοντας σχετικά με τον Κρίσνα, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι σημειώνουμε πρόοδο στον δρόμο της τελειότητας. Εκείνη την ώρα, δεν θα αισθανόμαστε τον υλικό πόνο καθόλου. Αυτό είναι το πρακτικό αποτέλεσμα της προσφοράς υπηρεσίας αφοσίωσης, το οποίο ο Κύριος Καπίλα επισημαίνει στη μητέρα Του.

______________________________________________________________________

*καδής ή κατής ή καζής: Ειρηνοδίκης, που δίκαζε οικογενειακές υποθέσεις με βάση το ισλαμικό δίκαιο (τη σαρία), αλλά είχε και εξωδικαστικές λειτουργίες. (Σημ. του μετ.)

Μετάφραση: Γ. Δ. Κωνσταντόπουλος