Τα σημάδια ενός σάντου-β΄

(Από το έργο «Η διδασκαλία του Κυρίου Καπίλα», του Σρίλα Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα, κεφάλαιο 11, κείμενο 22)

μαγι αναννιενα μπαβενα   μπακτιμ κουρβαντι γιε ντρινταμ

ματ-κριτε τιακτα-καρμανας   τιακτα-σβατζανα-μπαννταβαχ

Ένας τέτοιος σάντου προσφέρει στον Κύριο στέρεη υπηρεσία αφοσίωσης, χωρίς παρέκκλιση. Για χάρη του Κυρίου απαρνείται κάθε άλλο δεσμό στον κόσμο, όπως οικογενειακές σχέσεις και φιλικές γνωριμίες.

Ένα πρόσωπο που βρίσκεται στην τάξη της απάρνησης, δηλαδή ένας σαννιάσι, αποκαλείται επίσης και σάντου, επειδή απαρνείται τα πάντα – το σπίτι του, τις ανέσεις του, τους φίλους του, τους συγγενείς του και τις υποχρεώσεις του σε φίλους και συγγενείς. Απαρνείται τα πάντα για χάρη του Υπερτάτου Προσώπου της Θεότητας. Ένας σαννιάσι είναι συνήθως στην τάξη της απάρνησης, αλλά η απάρνησή του θα είναι επιτυχημένη μόνο όταν η ενέργειά του χρησιμοποιείται στην υπηρεσία του Κυρίου με μεγάλη ασκητικότητα. Γι’ αυτό λέγεται εδώ, μπακτιμ κουρβαντι γιε ντρινταμ. Όποιος ασχολείται σοβαρά με την υπηρεσία του Κυρίου και βρίσκεται στην τάξη της απάρνησης είναι σάντου. Σάντου είναι κάποιος που έχει αφήσει κάθε ευθύνη προς την κοινωνία, την οικογένεια και τον εγκόσμιο ανθρωπισμό για την υπηρεσία του Κυρίου. Αμέσως μόλις γεννιέται, έχει κανείς πολλές ευθύνες και υποχρεώσεις – απέναντι στον κόσμο, τους ημίθεους, τους μεγάλους σοφούς, τα ζωντανά όντα γενικώς, τους γονείς, τους προγόνους και  πολλούς άλλους. Όταν εγκαταλείψει όλες αυτές τις υποχρεώσεις για την υπηρεσία του Υπερτάτου Κυρίου, δεν τιμωρείται για την απάρνησή του. Αλλά αν κάποιος εγκαταλείψει αυτές τις υποχρεώσεις για την ικανοποίηση των αισθήσεων, τιμωρείται από τον νόμο της φύσης.

Ο Κρίσνα και όλες οι γραφές (σάστρα) λένε ότι η μόνη μας υποχρέωση είναι προς το Υπέρτατο Πρόσωπο της Θεότητας. Αν ασχοληθούμε στην υπηρεσία Του, δεν είμαστε πλέον υποχρεωμένοι σε κανέναν. Είμαστε ελεύθεροι. Πώς είναι δυνατό αυτό; Χάρη στη δύναμη του παντοδύναμου Θεού. Μπορεί κάποιος να έχει καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά αν ο πρόεδρος ή ο βασιλιάς δώσει χάρη, σώζεται. Η τελική οδηγία του Κρίσνα στην Μπαγκαβάντ-γκίτα  είναι να προσφέρει κανείς τα πάντα σε Αυτόν. Μπορούμε να θυσιάσουμε τη  ζωή μας, τα πλούτη μας και τη νοημοσύνη μας και αυτό ονομάζεται γιάγκια, θυσία. Όλοι διαθέτουν κάποια νοημοσύνη και όλοι χρησιμοποιούν τη νοημοσύνη τους με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Συνήθως οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη νοημοσύνη τους προσπαθώντας να ικανοποιήσουν τις αισθήσεις τους, αλλά αυτό μπορει να το κάνει και ένα μυρμήγκι. Θα πρέπει να προσπαθούμε να ικανοποιούμε όχι τις δικές μας αισθήσεις, αλλά τις αισθήσεις του Κρίσνα. Και τότε θα γίνουμε τέλειοι.

Πρέπει να μάθουμε αυτή την εξαγνιστική διαδικασία από έναν σάντου. Στον βαθμό που προσπαθούμε να ικανοποιήσουμε τις αισθήσεις μας, γινόμαστε προσκολλημένοι στον υλικό κόσμο. Μπορούμε να προσφέρουμε υπηρεσία στον σάντου ή στον Κρίσνα. Ο σάντου είναι ο εκπρόσωπος του Κρίσνα. Δεν θα πει ποτέ, «Υπηρέτησέ με»· θα πει, «Υπηρέτησε τον Κρίσνα». Γι’ αυτό πρέπει να πλησιάσουμε τον Κρίσνα μέσω του σάντου. Αυτό βεβαιώνεται από τον Βαϊσνάβα ατσάρια Ναροττάμα ντάσα Τάκουρα: τσαντιγια βαϊσναβα σεβα νισταρα παγιετσε κεμπα. Δεν μπορούμε να πλησιάσουμε τον Κρίσνα απευθείας· πρέπει να πάμε μέσω του διαφανούς μέσου, του εκπροσώπου του Κρίσνα.

Όσοι θέλουν υλικά προνόμια πηγαίνουν σε διάφορους ημίθεους. Παίρνουν κάτι από τον Σίβα, την Ντούργκα, την Κάλι, τον Γκανέσα, τον Σούρια και από οποιονδήποτε. Ωστόσο, ήταν η θεά Πάρβατι που ρώτησε τον Κύριο Σίβα, «Ποιος είναι ο καλύτερος τύπος λατρείας;». Ο Κύριος Σίβα έδωσε την εξής συμβουλή, αρανταναναμ σαρβεσαμ βισνορ αρανταναμ παραμ (Πάντμα Πουράνα). «Αγαπητή μου Πάρβατι, από όλα τα είδη λατρείας, η λατρεία του Κυρίου Βίσνου είναι η καλύτερη». Έπειτα πρόσθεσε: τασματ παραταραμ ντεβι ταντιγιαναμ σαμαρτσαναμ. «Και ακόμα καλύτερη από τη λατρεία του Κυρίου Βίσνου είναι η λατρεία ενός Βαϊσνάβα, ενός αφοσιωμένου υπηρέτη».

Η πνευματική ζωή αρχίζει με τη  συναναστροφή ενός αφοσιωμένου υπηρέτη, ενός σάντου. Δεν μπορεί να προχωρήσει κάποιος ούτε εκατοστό χωρίς το έλεος ενός σάντου. Αυτό  το έχει επισημάνει και ο Μαχαράζα Πράλαντα:

ναϊσαμ ματις ταβαντ ουρουκραμανγκριμ

σπρισατι αναρταπαγκαμο γιαντ-αρταχ

μαχιγιασαμ παντα-ρατζο-‘μπισεκαμ

νισκιντσαναναμ να βρινιτα γιαβατ

«Αν δεν αλείψουν πάνω στο σώμα τους τη σκόνη των λωτοειδών ποδιών ενός Βαϊσνάβα εντελώς ελευθερωμένου από την υλική μόλυνση, τα πρόσωπα που κλίνουν πολύ προς την υλιστική ζωή δεν μπορούν να προσκολληθούν στα λωτοειδή πόδια   του Κυρίου, ο οποίος δοξάζεται για τις ασυνήθιστες δραστηριότητές Του. Μόνον αποκτώντας συνείδηση του Κρίσνα και καταφεύγοντας στα λωτοειδή πόδια του Κυρίου με αυτόν τον τρόπο μπορεί κανείς να ελευθερωθεί από την υλική μόλυνση». (Μπαγκ. 7.5.32) Ο Χιρανιακασιπού ρώτησε τον Μαχαράζα Πραλάντα, «Αγαπημένε μου γιε Πραλάντα, πώς έχεις προοδεύσει τόσο πολύ στη συνείδηση του Κρίσνα;». Παρόλο που ο Χιρανιακασιπού ήταν δαίμονας, ήταν περίεργος. Ο Μαχαράζα Πραλάντα απάντησε, «Αγαπημένε μου πατέρα, άριστε των ασούρα (των δαιμόνων), μπορεί κάποιος να λάβει τη συνείδηση του Κρίσνα μόνο μέσα από τις οδηγίες ενός γκούρου. Δεν μπορεί να αποκτήσει συνείδηση του Κρίσνα κάνοντας εικασίες. Οι συνηθισμένοι άνθρωποι δεν γνωρίζουν ότι ο τελικός προορισμός τους είναι να επιστρέψουν στον Βίσνου». Στον υλικό κόσμο οι άνθρωποι πάντα ελπίζουν για κάτι. Ελπίζουν παρά πάσαν ελπίδα, επειδή οι ελπίδες τους δεν θα εκπληρωθούν ποτέ. Οι άνθρωποι προσπαθούν να γίνουν ευτυχισμένοι ρυθμίζοντας κατάλληλα την εξωτερική ενέργεια, αλλά δεν γνωρίζουν ότι η ευτυχία δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν πλησιάσει κανείς  τον Θεό. Οι άνθρωποι σκέφτονται, «Πρέπει πρώτα να κοιτάξω το δικό μου συμφέρον». Εντάξει, αλλά ποιο είναι αυτό το συμφέρον; Αυτό δεν το γνωρίζουν. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι διευθετώντας την υλική ενέργεια θα είναι ευτυχισμένοι και αυτό το  επιχειρούν όλοι, ατομικά, συλλογικά ή εθνικά. Σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν είναι δυνατό. Οι άνθρωποι στο τέλος θα απογοητευθούν. Γιατί να επιχειρήσει κανείς μία διαδικασία η οποία στο τέλος θα πέσει πάνω στην απογοήτευση; Γι’ αυτό  λέγεται: ανταντα-γκομπιρ βισαταμ ταμισραμ πουναχ πουνας τσαρβιτα-τσαρβαναναμ (Μπαγκ. 7.5.30). Οι άνθρωποι περιέρχονται σε αμηχανία με τόσο πολλούς τρόπους, επειδή δεν μπορούν να ελέγξουν τις αισθήσεις τους. Η μόνη τους πιθανότητα να σωθούν είναι ο Κρίσνα. Γι’ αυτό σε αυτή τη στροφή λέγεται: μαγι ανανιενα μπαβενα μπακτιμ κουρβαντι γιε ντρινταμ.

Ο Μαχαράζα Πραλάντα σκεφτόταν απλώς τον Κρίσνα. Εξαιτίας αυτού, αναγκαζόταν να αντιμετωπίζει μεγάλες δυσκολίες που του δημιουργούσε ο πατέρας του. Η υλική φύση δεν θα μας δώσει ελευθερία εύκολα. Αν δεν γίνουμε αρκετά δυνατοί ώστε να προσπαθήσουμε να αρπάξουμε τα λωτοειδή πόδια του Κρίσνα, η μάγια θα προσπαθεί να μας κρατάει στα δίχτυα της. Αν, ωστόσο, κάποιος εγκαταλείψει τα πάντα για χάρη του Κρίσνα,  η μάγια δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική. Το πιο έξοχο παράδειγμα αυτού είναι οι γκοπι. Εγκατέλειψαν τα πάντα -οικογένεια, υπόληψη και τιμή- για να ακολουθήσουν τον Κρίσνα. Αυτή είναι η ύψιστη τελειότητα, αλλά δεν είναι δυνατή για τα συνηθισμένα ζωντανά όντα. Θα πρέπει, ωστόσο, να ακολουθούμε τους Γκοσουάμι στην αποφασιστικότητά τους να λατρεύουν τον Κρίσνα.

Ο Σανάτανα Γκοσουάμι ήταν ένας σημαντικός υπουργός στην κυβέρνηση του Χουσέιν Σαχ, αλλά εγκατέλειψε τα πάντα για να ακολουθήσει τον Σρι Τσετάνια Μαχαπραμπού. Υιοθέτησε τη ζωή του επαίτη και ζούσε κάτω από ένα διαφορετικό δέντρο κάθε βράδυ. Μπορεί κανείς να ρωτήσει, «Αφού εγκαταλείψει κανείς τις υλικές απολαύσεις, πώς μπορεί να ζήσει;». Οι Γκοσουάμι έζησαν βυθιζόμενοι στον ωκεανό των υπερβατικών ερωτικών υποθέσεων του Κρίσνα με τις γκοπι. Εφόσον αυτή ήταν η περιουσία τους, μπορούσαν να ζήσουν πολύ ειρηνικά. Δεν μπορούμε να αφήσουμε απλώς τα πάντα. Αν προσπαθήσουμε να αφήσουμε τα πάντα χωρίς να έχουμε στέρεη πίστη στον Κρίσνα, θα τρελαθούμε. Αν όμως αποκτήσουμε τη συντροφιά του Κρίσνα, μπορούμε εύκολα να αφήσουμε την άνετη θέση μας – οικογένεια, δουλειά, τα πάντα. Εντούτοις, αυτό απαιτεί σάντου-σάνγκα, συναναστροφή με έναν σάντου, έναν αφοσιωμένο υπηρέτη. Αν συναναστρεφόμαστε με έναν αφοσιωμένο υπηρέτη, θα έλθει τελικά η μέρα που θα μπορέσουμε να αφήσουμε τα πάντα και να γίνουμε απελευθερωμένα πρόσωπα, άξια να επιστρέψουμε στο σπίτι μας, στον Θεό.

Προς το παρόν είμαστε προσκολλημένοι στις υλικές απολαύσεις και ο Κρίσνα μας δίνει την ευκαιρία να ικανοποιήσουμε τις αισθήσεις μας. Μας αφήνει να απολαύσουμε στον μεγαλύτερο βαθμό, επειδή έχουμε έλθει στον υλικό κόσμο για να ικανοποιήσουμε τις αισθήσεις μας. Αυτό, ωστόσο, ονομάζεται μάγια, πλάνη. Δεν είναι πράγματι απόλαυση, αλλά αγώνας. Όταν συνειδητοποιήσει κανείς ότι απλώς αγωνίζεται σε κάθε του ζωή, ότι δεν υπάρχει αληθινή απόλαυση στον υλικό κόσμο, γίνεται αφοσιωμένος υπηρέτης του Κρίσνα. Αυτή η συνειδητοποίηση απαιτεί γνώση και αυτή η γνώση μπορεί να αποκτηθεί με τη συναναστροφή ενός σάντου, ενός αφοσιωμένου υπηρέτη.

Η ελευθερία από αυτόν τον αγώνα με την υλική ύπαρξη εξηγείται ακόμα περισσότερο από τον Κύριο Καπίλα στην επόμενη στροφή.

Μετάφραση: Γ. Δ. Κωνσταντόπουλος