Κρίσνα, το υπέρτατο αντικείμενο της αγάπης

Σήμερα, 23 Αυγούστου 2019, οι Βαϊσνάβα γιορτάζουν την ημέρα της εμφάνισης του Μπαγκαβάν Σρι Κρίσνα (Τζανμάσταμι), του Υπερτάτου Προσώπου της Θεότητας.

(Ακολουθεί ένα κείμενο από τον Πρόλογο του έργου «Το νέκταρ της αφοσίωσης»

της Αυτού Θείας Χάρης Α. Τσ. Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα)

Μπάκτι σημαίνει «υπηρεσία αφοσίωσης». Κάθε υπηρεσία έχει κάποιο ελκυστικό γνώρισμα, το οποίο ωθεί ασταμάτητα τον υπηρέτη να συνεχίζει να προσφέρει την υπηρεσία του. Σε αυτόν τον κόσμο, όλοι είμαστε μονίμως απασχολημένοι με κάποιου είδους υπηρεσία, και η κινητήρια δύναμη για την προσφορά αυτής της υπηρεσίας είναι η ευχαρίστηση που αντλούμε από αυτήν. Ο οικογενειάρχης εργάζεται μέρα-νύχτα, ωθούμενος από τη στοργή για τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Ο φιλάνθρωπος εργάζεται κατά τον ίδιο τρόπο από αγάπη για την ευρύτερη οικογένεια, και ο πατριώτης για την πατρίδα του και τους συμπατριώτες του.

   Η δύναμη αυτή που ωθεί τον φιλάνθρωπο, τον οικογενειάρχη και τον πατριώτη ονομάζεται ράσα, δηλαδή ένα είδος σχέσης με πολύ  γλυκιά γεύση. Η μπάκτι-ράσα είναι μία σχέση διαφορετική από τη συνηθισμένη ράσα που απολαμβάνουν οι εγκόσμιοι εργαζόμενοι.

   Οι εγκόσμιοι εργαζόμενοι δουλεύουν σκληρά μέρα-νύχτα για να μπορέσουν να απολαύσουν ένα συγκεκριμένο είδος ράσα, που γίνεται κατανοητό ως ικανοποίηση των αισθήσεων. Η απόλαυση ή γεύση της εγκόσμιας ράσα δεν έχει διάρκεια, και γι’ αυτό οι εγκόσμιοι εργαζόμενοι έχουν πάντοτε την τάση να μεταβάλουν τη θέση της απόλαυσης. Στον επιχειρηματία δεν αρέσει να δουλεύει ολόκληρη την εβδομάδα· γι’ αυτό, επιθυμώντας μία αλλαγή για το Σαββατοκύριακο, πηγαίνει κάπου όπου προσπαθεί να ξεχάσει τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες. Ύστερα, αφού περάσει το Σαββατοκύριακο ξεχνώντας την καθημερινότητά του, μεταβάλλει ξανά τη θέση του και ξαναρχίζει την πραγματική του δουλειά. Υλική απασχόληση σημαίνει να αποδεχθεί κανείς μία συγκεκριμένη κατάσταση για κάποιο διάστημα και μετά να την μεταβάλει. Ο τεχνικός όρος αυτής της θέσης, θέσης μεταβολής μπρος-πίσω, είναι μπόγκα-τιάγκα, που σημαίνει θέση εναλλαγής αισθησιακής απόλαυσης και απάρνησης. Το ζωντανό ον δεν μπορεί να παραμένει συνεχώς ούτε σε κατάσταση αισθησιακής απόλαυσης ούτε σε κατάσταση απάρνησης. Αυτά τα δύο εναλλάσσονται αενάως, εμείς όμως δεν είναι δυνατό να είμαστε ευτυχισμένοι ούτε στη μία ούτε στην άλλη κατάσταση, εξαιτίας της αιώνιας καταστατικής μας θέσης, δηλαδή της θέσης των αιωνίων θραυσμάτων, των αποσπασθέντων μερών του Υπερτάτου Κυρίου.

   Η αισθησιακή απόλαυση δεν διαρκεί πολύ και γι’ αυτό ονομάζεται τσαπάλα-σούκα, τρεμάμενη ευτυχία. Για παράδειγμα, ένας συνηθισμένος οικογενειάρχης που εργάζεται σκληρά μέρα-νύχτα και που καταφέρνει να προσφέρει ανέσεις στα μέλη της οικογένειάς του απολαμβάνει έτσι κάποιου είδους σχέση, όλη όμως η πρόοδος που έχει σημειώσει στην κατεύθυνση της υλικής ευτυχίας τερματίζεται αμέσως μαζί με το σώμα του, μόλις τελειώσει η ζωή του. Γι’ αυτό ο θάνατος θεωρείται ο εκπρόσωπος του Θεού για την τάξη των αθέων.

   Ο αφοσιωμένος υπηρέτης του Θεού συνειδητοποιεί την παρουσία του Θεού μέσω της υπηρεσίας αφοσίωσης, ενώ ο άθεος συνειδητοποιεί την παρουσία του Θεού στη μορφή του θανάτου. Με τον θάνατο όλα τελειώνουν και είμαστε υποχρεωμένοι να αρχίσουμε ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή μας, σε μία νέα κατάσταση, ίσως ανώτερη, ίσως κατώτερη από την προηγούμενη. Σε οποιοδήποτε πεδίο δράσης, στο πολιτικό, το κοινωνικό, το εθνικό ή το διεθνές, τα αποτελέσματα της δράσης μας θα τελειώσουν μαζί με τη ζωή μας. Αυτό είναι βέβαιο.

   Η μπάκτι-ράσα, ωστόσο, η σχέση που απολαμβάνει κανείς όταν βρίσκεται στην υπερβατική υπηρεσία αγάπης του Κυρίου, δεν τελειώνει μαζί με τη ζωή μας. Συνεχίζεται αιωνίως και γι’ αυτό ονομάζεται αμρίτα, αυτό που δεν πεθαίνει, αλλά υπάρχει αιώνια. Αυτό βεβαιώνεται σε όλη τη βεδική γραμματεία. Η Μπαγκαβάντ-γκίτα λέει ότι ακόμα και μία μικρή πρόοδος στην μπάκτι-ράσα μπορεί να σώσει τον αφοσιωμένο υπηρέτη από  τον μεγαλύτερο κίνδυνο, τον κίνδυνο να χαθεί η ευκαιρία της ανθρώπινης ζωής. Οι ράσα που απορρέουν από τα αισθήματα μας στην κοινωνική ζωή, στην οικογενειακή ζωή η στην ευρύτερη οικογενειακή ζωή του αλτρουϊσμού, της φιλανθρωπίας, του εθνικισμού, του σοσιαλισμού, του κομμουνισμού, κλπ., δεν εγγυώνται πως στην επόμενη ζωή μας θα είμαστε ανθρώπινα όντα. Προετοιμάζουμε την επόμενη ζωή μας με τις πράξεις μας σε αυτή τη ζωή. Στο ζωντανό ον προσφέρεται ένας συγκεκριμένος τύπος σώματος, ως αποτέλεσμα της δράσης του στο τωρινό του σώμα.

   Η βασική αρχή της ζωής είναι ότι έχουμε την καθολική τάση να αγαπάμε κάποιον. Κανένας δεν μπορεί να ζήσει δίχως ν’ αγαπάει κάποιον άλλον. Η τάση αυτή είναι παρούσα σε κάθε ζωντανό ον. Ακόμα και ένα ζώο όπως η τίγρη έχει αυτή την τάση για αγάπη, τουλάχιστον σε λανθάνουσα κατάσταση, ενώ η τάση αυτή είναι σίγουρα παρούσα στα ανθρώπινα όντα. Το ζήτημα που μας διαφεύγει, εντούτοις, είναι το πού να αποθέσουμε την αγάπη μας, έτσι ώστε να  μπορέσουν όλοι να είναι ευτυχισμένοι. Προς το παρόν, η ανθρώπινη κοινωνία μας διδάσκει να αγαπάμε την πατρίδα μας ή την οικογένειά μας ή τον εαυτό μας, δεν μας πληροφορεί όμως πού να αποθέσουμε την τάση μας για αγάπη, έτσι ώστε να μπορέσουν όλοι να γίνουν ευτυχισμένοι. Το ζήτημα που μας διαφεύγει είναι ο Κρίσνα, και η μέθοδος της υπηρεσίας αφοσίωσης μας διδάσκει πώς να προσφέρουμε ερέθισμα στην αρχική αγάπη μας για τον Κρίσνα και πώς να βρεθούμε στη θέση εκείνη, όπου θα απολαμβάνουμε μία ζωή υπερβατικής ευδαιμονίας και ευτυχίας.

   Στο αρχικό στάδιο, το παιδί αγαπάει τους γονείς του, ύστερα τους αδελφούς του και τις αδελφές του, και καθώς μεγαλώνει καθημερινά, αρχίζει να αγαπάει τους υπόλοιπους συγγενείς του, την κοινωνία, την κοινότητα, την πατρίδα, το έθνος, ή ακόμα και ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όμως η τάση για αγάπη δεν βρίσκει ικανοποίηση, ακόμα κι αν αγαπήσουμε ολόκληρη την ανθρώπινη κοινωνία. Αυτή η τάση για αγάπη παραμένει μόνο μερικώς εκπληρωμένη, έως ότου γνωρίσουμε ποιος είναι ο υπέρτατος αγαπημένος. Η αγάπη μας μπορεί να ικανοποιηθεί πλήρως μόνον όταν την αποθέσουμε στον Κρίσνα. Το θέμα αυτό είναι η ουσία της επιστήμης της συνείδησης του Κρίσνα, που μας μαθαίνει πώς να αγαπήσουμε τον Κρίσνα σε πέντε υπερβατικές σχέσεις αφοσίωσης.

   Η τάση μας για αγάπη επεκτείνεται όπως ακριβώς επεκτείνεται μία δόνηση φωτός ή αέρα, αλλά δεν γνωρίζουμε πού σταματά. Το μπάκτι-γιόγκα μας μαθαίνει πώς να αγαπήσουμε με τρόπο τέλειο όλα τα ζωντανά όντα, με έναν εύκολο τρόπο: να αγαπήσουμε τον Κρίσνα. Έχουμε αποτύχει να δημιουργήσουμε ειρήνη και αρμονία στην ανθρώπινη κοινωνία, μολονότι έχουν γίνει σπουδαίες απόπειρες όπως τα Ηνωμένα Έθνη, επειδή δεν γνωρίζουμε τη σωστή μέθοδο. Η μέθοδος είναι απλούστατη, θα πρέπει όμως να γίνει κατανοητή με ψυχραιμία.

   Το «Νέκταρ της αφοσίωσης» διδσκει όλους τους ανθρώπους πώς να εξασκήσουν την απλή και φυσική μέθοδο της αγάπης του Κρίσνα, του Υπερτάτου Προσώπου της Θεότητας. Αν μάθουμε πώς να αγαπάμε τον Κρίσνα, τότε είναι πολύ εύκολο να αγαπήσουμε αμέσως και ταυτόχρονα όλα τα ζωντανά όντα. Είναι όπως όταν ποτίζουμε τη ρίζα ενός δέντρου ή όταν δίνουμε τροφή στο στομάχι. Η μέθοδος αυτή -να ποτίζουμε τη ρίζα του δέντρου ή να δίνουμε τροφή στο στομάχι- είναι οικουμενικά επιστημονική και πρακτική, όπως γνωρίζουμε καλά όλοι μας. Όλοι γνωρίζουμε καλά πως όταν τρώμε, δηλαδή όταν δίνουμε τροφή στο στομάχι, η ενέργεια που δημιουργείται με αυτόν τον τρόπο διανέμεται αμέσως σε όλο το σώμα. Παρόμοια, όταν ποτίζουμε τη ρίζα του δέντρου, η ενέργεια που δημιουργείται μοιράζεται αμέσως στο σύνολο ακόμα και του μεγαλύτερου δέντρου. Είναι αδύνατο να ποτιστεί το δέντρο τμηματικά, όπως είναι αδύνατο να τραφούν ξεχωριστά τα διάφορα μέρη του σώματος. Το «Νέκταρ της αφοσίωσης» θα μας μάθει πώς να γνωρίσουμε τον έναν και μόνον διακόπτη που θα φωτίσει τα πάντα παντού στη στιγμή. Όποιος αγνοεί αυτή τη μέθοδο χάνει το νόημα της ζωής.

   Ως προς τις υλικές ανάγκες και ανέσεις, ο σύγχρονος πολιτισμός έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο, αλλά εξακολουθούμε να μην είμαστε ευτυχισμένοι, γιατί μας διαφεύγει το νόημα της ζωής. Οι υλικές ανέσεις δεν είναι ικανές από μόνες τους να μας κάνουν ευτυχισμένους. Η Αμεριική αποτελεί ζωντανό παράδειγμα: το πλουσιότερο έθνος του κόσμου, εχοντας όλα τα μέσα για υλικές ανέσεις, παράγει μία τάξη ανθρώπων που βρίσκονται σε πλήρη σύγχυση και απογοήτευση. Κάνω έκκληση στους ανθρώπους που βρίσκονται σε τέτοια σύγχυση να μάθουν την τέχνη της υπηρεσίας αφοσίωσης, όπως περιγράφεται με σαφήνεια στο «Νέκταρ της αφοσίωσης», και είμαι βέβαιος ότι η φωτιά της υλικής ύπαρξης που καίει μέσα στην καρδιά τους θα σβήσει αμέσως.

   Η βαθύτερη αιτία της δυσαρέσκειάς μας είναι ότι η λανθάνουσα τάση μας για αγάπη δεν έχει ικανοποιηθεί, παρά τη μεγάλη μας πρόοδο στον υλιστικό τρόπο ζωής. Η υπερβατική αυτή επιστήμη θα μας προσφέρει πρακτικές συμβουλές για το πώς μπορούμε να ζήσουμε σε τούτον τον υλικό κόσμο αφιερωμένοι τελείως στην υπηρεσία αφοσίωσης και έτσι να ικανοποιήσουμε όλες μας τις επιθυμίες σε τούτη τη ζωή και στην επόμενη. Παρουσιάζοντας αυτή τη γνώση, πρόθεσή μας δεν είναι να καταδικάσουμε τον υλιστικό τρόπο ζωής, αλλά να προσφέρουμε πληροφορίες στους θεολόγους, στους φιλοσόφους και γενικά στους ανθρώπους για το πώς να αγαπήσουν τον Κρίσνα. Μπορούμε να ζούμε δίχως έλλειψη υλικών ανέσεων, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να μάθουμε την τέχνη να αγαπάμε τον Κρίσνα.

   Προς το παρόν, επινοούμε τόσο πολλούς τρόπους αξιοποίησης της τάσης μας για αγάπη, στην πραγματικότητα όμως, μας διαφεύγει το αληθινό νόημα, ο Κρίσνα. Ποτίζουμε όλα τα μέρη του δέντρου, μας διαφεύγει όμως η ρίζα του. Προσπαθούμε με κάθε τρόπο να διατηρήσουμε το σώμα μας γερό, παραλείπουμε όμως να εφοδιάσουμε με τροφή το στομάχι.

   Το να μας διαφεύγει ο Κρίσνα σημαίνει ότι μας διαφεύγει και ο εαυτός μας. Η αληθινή αυτοσυνειδητοποίηση και η συνειδητοποίηση του Κρίσνα συμβαδίζουν. Για παράδειγμα, το να δούμε τον εαυτό μας το πρωί σημαίνει ότι βλέπουμε και το ξημέρωμα· χωρίς να δει το φως του ήλιου, κανείς δεν μπορεί να δει τον εαυτό του. Κατά τον ίδιο τρόπο, αν δεν έχει συνειδητοποιήσει κάποιος τον Κρίσνα, δεν τίθεται θέμα αυτοσυνειδητοποίησης.

Α. Τσ. Μπακτιβεντάντα Σουάμι

13 Απριλίου 1970

Λος Άντζελες, Καλιφόρνια

[Επίμετρο – Ο Κύριος Τσετάνια Μαχαπραμπού, που ήταν ο Ίδιος ο Κρίσνα, εμφανίσθηκε πριν από 500 περίπου χρόνια στη Βεγγάλη και μας έδωσε την κατάλληλη μέθοδο για την επίτευξη αγνής αγάπης για τον Θεό αυτήν την εποχή. Ψάλλοντας απλώς και ακούγοντας συνεχώς την υπερβατική ηχητική δόνηση Χάρε Κρίσνα, Χάρε Κρίσνα, Κρίσνα Κρίσνα, Χάρε Χάρε / Χάρε Ράμα, Χάρε Ράμα, Ράμα Ράμα, Χάρε Χάρε, μπορεί κανείς να επιτύχει αγάπη για τον Θεό, αυτοσυνειδητοποίηση και απελευθέρωση από τα δεσμά της ύλης.]

Μετάφραση: Γ. Δ. Κωνσταντόπουλος