Γνώση και απάρνηση

(Από το έργο του Σρίλα Μπακτιβεντάντα Σουάμι Πραμπουπάντα «Η διδασκαλία του Κυρίου Καπίλα», κεφάλαιο 10, κείμενο 18)

γκιανα-βαϊραγκια-γιουκτενα μπακτι-γιουκτενα τσατμανα

παριπασιατι ουντασιναμ πρακρίτιμ τσα χατωτζασαμ

«Σε αυτή τη θέση της αυτοσυνειδητοποίησης, ασκούμενος στη γνώση και την απάρνηση ενώ προσφέρει υπηρεσία αφοσίωσης, βλέπει κανείς τα πάντα στη σωστή προοπτική· γίνεται αδιάφορος στην υλική ύπαρξη και η υλική επιρροή ενεργεί επάνω του με λιγότερη δύναμη».

   Όπως η μόλυνση από τα μικρόβια μιας συγκεκριμένης αρρώστιας μπορεί να επηρεάσει ένα πιο ασθενικό πρόσωπο, με τον ίδιο τρόπο η επιρροή της υλικής φύσης, δηλαδή της παραπλανητικής ενέργειας, μπορεί να επιδράσει στην πιο ασθενική, δηλαδή στην υποκείμενη σε όρους ψυχή, αλλά όχι στην απελευθερωμένη ψυχή. Η αυτοσυνειδητοποίηση είναι η θέση της κατάστασης της απελευθέρωσης. Κατανοεί κανείς την καταστατική του θέση με γνώση και απάρνηση, βαϊράγκια. Χωρίς γνώση, δεν μπορεί κάποιος να έχει συνειδητοποίηση. Η συνειδητοποίηση ότι είναι κάποιος απειροελάχιστο συστατικό μέρος του Υπερτάτου Πνεύματος τον αποδεσμεύει από την υλική, την υποκείμενη σε όρους ζωή. Αυτή είναι η αρχή της υπηρεσίας αφοσίωσης. Αν δεν είναι κάποιος απελευθερωμένος από την υλική μόλυνση, δεν μπορεί να υπηρετήσει με αφοσίωση τον Κύριο. Γι’ αυτό σε αυτή τη στροφή λέγεται, γκιάνα-βαϊράγκια-γιούκτενα: όταν κάποιος βρίσκεται σε πλήρη γνώση της καταστατικής του θέσης και στην τάξη της απάρνησης, αποκολλημμένος από την υλική έλξη, τότε, μέσω αγνής υπηρεσίας αφοσίωσης, μπάκτι-γιούκτενα, μπορεί να υπηρετήσει τον Κύριο κατεχόμενος από αγάπη γι’ Αυτόν. Παριπάσιατι σημαίνει ότι μπορεί να δει τα πάντα στην σωστή τους προοπτική. Τότε η επιρροή της υλικής φύσης σχεδόν μηδενίζεται. Αυτό βεβαιώνεται και στην Μπαγκαβάντ-γκίτα. Μπραμα-μπουταχ πρασαννατμα (Μπ.γκ. 18.54): όταν είναι κάποιος αυτοσυνειδητοποιημένος γίνεται ευτυχισμένος και ελεύθερος από την επιρροή της υλικής φύσης και τότε απελευθερώνεται από τους οδυρμούς και τις επιθυμίες. Ο Κύριος αναφέρει αυτή τη θέση ως μαντ-μπακτιμ λαμπατε παραμ (Μπ.γκ. 18.54), ως πραγματική αρχή της υπηρεσίας αφοσίωσης. Κατά τον ίδιο τρόπο, βεβαιώνεται στο έργο Νάραντα-παντσαράτρα ότι όταν οι αισθήσεις εξαγνισθούν, μπορούν να απασχοληθούν στην υπηρεσία αφοσίωσης του Κυρίου. Όποιος είναι προσκολλημένος στην υλική μόλυνση δεν μπορεί να είναι αφοσιωμένος υπηρέτης του Κυρίου.

   Στο στάδιο της υπό όρους ζωής, επηρεαζόμαστε από την υλική φύση. Έχουμε ήδη συζητήσει πώς βρισκόμαστε κάτω από τους  όρους των τριών καταστάσεων της υλικής φύσης – της άγνοιας, του πάθους και της αγαθότητας. Η αγαθότητα είναι ανώτερη από την άγνοια και το πάθος, επειδή από το επίπεδο της αγαθότητας μπορούμε να κατανοήσουμε τον Κρίσνα και κατ’ αυτόν τον τρόπο να υπερβούμε συνολικά τις τρεις καταστάσεις της υλικής φύσης. Σε αυτήν την εποχή, οι άνθρωποι επηρεάζονται γενικά από τις κατώτερες καταστάσεις, τις καταστάσεις της άγνοιας και του πάθους. Σε αυτές τις καταστάσεις, δεν μπορούμε να υπηρετήσουμε τον Κρίσνα. Η καταστατική μας θέση είναι να υπηρετούμε κάποιον, αν όμως δεν υπηρετούμε τον Κρίσνα, υπηρετούμε τη μάγια. Σε κάθε περίπτωση, δεν μπορούμε να γίνουμε αφέντες. Ποιος μπορεί να πει ότι είναι αφέντης, ότι δεν υπηρετεί κανέναν; Μπορεί να υπηρετούμε την οικογένειά μας, την κοινωνία, την πατρίδα, της επιχείρησή μας, ένα αυτοκίνητο ή οτιδήποτε. Αν κάποιος δεν μπορεί να βρει κάτι να υπηρετήσει, πηγαίνει και αγοράζει μία γάτα ή έναν σκύλο και τα υπηρετεί. Γιατί συμβαίνει αυτό; Συμβαίνει επειδή η υπηρεσία είναι η φύση μας. Απλώς μας λείπει η γνώση του πού να κατευθύνουμε την υπηρεσία. Ο προορισμός της υπηρεσίας είναι να προσφέρεται στον Κρίσνα. Στον υλικό κόσμο υπηρετούμε τις λάγνες επιθυμίες μας και όχι τον Κρίσνα, και δεν αντλούμε καμία ευχαρίστηση από αυτό. Υπηρετούμε επίσης σε κάποιο γραφείο ή σε κάποια άλλη δουλειά προκειμένου να βγάλουμε κάποια χρήματα. Σε αυτή την περίπτωση, υπηρετούμε το χρήμα, όχι το πρόσωπο. Έτσι στον υλικό κόσμο υπηρετούμε τις αισθήσεις και το χρήμα. Σε κάθε περίπτωση, υπάρχει υπηρεσία. Είμαστε υποχρεωμένοι να υπηρετούμε.

   Στην πραγματικότητα ο μοναδικός αφέντης είναι ο Κρίσνα. Εκαλε ισβαρα κρισνα, αρα σαμπα μπριτια (Τσ.τσ. Αντι 5.142). Όλοι οι ημίθεοι, τα ανθρώπινα όντα, τα ζώα, τα δέντρα και οτιδήποτε άλλο είναι υπηρέτες. Αυτοσυνειδητοποίηση είναι η συνειδητοποίηση ότι είναι κανείς αιώνιος υπηρέτης του Κρίσνα και ότι καθήκον του είναι να Τον υπηρετεί. Αυτοσυνειδητοποίηση δεν είναι να σκέφεται κανείς αχαμ μπραμασμι, «Έχω γίνει Μπραμάν, Μπαγκαβάν». Πώς μπορούμε να γίνουμε Μπαγκαβάν; Αν είμαστε ο Μπαγκαβάν, είμαστε ο υπέρτατα ισχυρός. Αν αυτό ισχύει, τότε γιατί βρισκόμαστε σε άθλια κατάσταση; Γιατί βρισκόμαστε κάτω από την επιρροή της μάγια; Βρίσκεται ποτέ ο Μπαγκαβάν κάτω από την επιρροή της μάγια; Όχι. Ο Κρίσνα λέει συγκεκριμένα στην Μπαγκαβάντ-γκίτα ότι η πρακρίτι, η μάγια, εργάζεται υπό την καθοδήγησή Του. Η μάγια είναι υπηρέτρια του Κρίσνα και αν εμείς είμαστε υπηρέτες της μάγια, πώς μπορούμε να είμαστε ο Κρίσνα, ο Μπαγκαβάν; Όταν συνέλθουμε πνευματικά, μπορούμε να κατανοήσουμε ότι είμαστε εσφαλμένα απασχολημένοι στην υπηρεσία της μάγια και ότι το καθήκον μας είναι απασχοληθούμε στην υπηρεσία του Κρίσνα. Αυτό είναι αυτοσυνειδητοποίηση. Όπως αναφέρεται εδώ: γκιάνα-βαϊράγκια-γιούκτενα. Αληθινή κατανόηση είναι να γνωρίζει κανείς ότι είναι υπηρέτης του Κρίσνα και κανενός άλλου. Επειδή βρισκόμαστε κάτω από την πλάνη, υπηρετούμε τη λαγνεία και την απληστία –κάμα, λόμπα, μόχα, ματσάρια– χωρίς όφελος και χωρίς ευχαρίστηση. Καμαντιναμ κατι να κατιντα παλιτα μτουρνιντεσα: «Δεν υπάρχει όριο στις ανεπιθύμητες διαταγές των λάγνων επιθυμιών». (Μπάκτι-ρασάμριτα-σίνντου 3.2.25). Όταν φτάσουμε στην κατανόηση ότι η ευχαρίστησή μας βρίσκεται μόνο στο να υπηρετούμε τον Κρίσνα, έχουμε φτάσει στην γκιάνα και τη βαϊράγκια, στη γνώση και την απάρνηση. Γι’ αυτό στη Σρίμαντ-Μπαγκαβατάμ (1.2.7) αναφέρεται:

βασουντεβε μπαγκαβατι μπακτι-γιογκαχ πραγιοτζιταχ

τζαναγιατι ασου βαϊραγκιαμ γκιαναμ τσα γιαντ αχαϊτουκαμ

 «Όταν κάποιος προσφέρει υπηρεσία αφοσίωσης στο Πρόσωπο της Θεότητας, τον Σρι Κρίσνα, αποκτά αμέσως αναίτια γνώση και αποδέσμευση από τον κόσμο». Αν κάποιος υπηρετεί τον Βᾱσουντέβα, τον Κρίσνα, αποκτά αυτή τη γνώση και ο ίδιος γίνεται μαχάτμα. Μαχάτμα είναι κάποιος που συνειδητοποιεί ότι ο Κρίσνα είναι το παν. Δεν αψηφά τον Κρίσνα και δεν προσπαθεί να γίνει ο Κρίσνα. Όποιος το κάνει αυτό δεν είναι μαχάτμα, αλλά ντουράτμα, ηλίθιος. Ποια είναι η θέση και η γνώση ενός μαχάτμα; Ο Κρίσνα λέει:

μαχατμανας του μαμ παρτα   νταϊβιμ πρακρίτιμ ασριταχ

μπατζαντι ανανια-μανασο   γκιατβα μπουταντιμ αβιαγιαμ

«Ω γιε της Πριτά, όσοι δεν είναι παραπλανημένοι, οι μεγάλες ψυχές, βρίσκονται υπό την προστασία της θεϊκής φύσης. Μου προσφέρουν διαρκώς υπηρεσία αφοσίωσης χωρίς ο νους τους να παρεκκλίνει, επειδή γνωρίζουν ότι είμαι το Υπέρτατο Πρόσωπο της Θεότητας, το αρχικό και ανεξάντλητο». (Μπ.γκ. 9.13)

   Ο μαχάτμα δεν μπορεί να κατασκευαστεί. Βρίσκεται κάτω από την ντάϊβι πρακρίτι, τη θεϊκή φύση. Υπάρχουν δύο ειδών πρακρίτι – πάρα πρακρίτι και άπαρα πρακρίτι. Άπαρα πρακριτι είναι ο υλικός κόσμος και ντάϊβι πρακρίτι είναι ο πνευματικός κόσμος. Μόλις κάποιος καταλάβει ότι υπηρετεί ανώφελα τη μάγια στον υλικό κόσμο, με τη μορφή της κοινωνίας, των φίλων, της πατρίδας και ούτω καθεξής, φτάνει στο στάδιο της γκιάνα, της γνώσης. Μόλις αποκτήσει κάποιος αυτή τη γνώση, φτάνει στο στάδιο μπράμα-μπούτα, στη συνειδητοποίηση του Μπραμάν, και γίνεται πρασαννάτμα, ευτυχισμένος. Μπορεί κανείς να ρωτήσει, «Γιατί θα πρέπει να υπηρετώ τον Κρίσνα;». Έχουμε ήδη εξηγήσει ότι το να είναι κανείς μέρος σημαίνει να υπηρετεί το όλο. Το όλο είναι ο Κρίσνα και τα άτομα είναι προορισμένα για την ικανοποίηση του Κρίσνα. Ισαβασιαμ ινταμ σαρβαμ.

   Υπάρχουν πολλοί ίσβαρα, κυρίαρχοι, αλλά ο υπέρτατος ίσβαρα είναι ο Κρίσνα. Μόλις φτάσει κανείς σε αυτή τη συνειδητοποίηση, έχει αποκτήσει τέλεια γνώση και προσφέρει υπηρεσία εφαρμόζοντας το μπάκτι-γιόγκα. Οι ανόητοι ισχυρίζονται ότι το μπάκτι προορίζεται για τους αγκιάνι, τους μη νοήμονες ανθρώπους, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Στην Μπαγκαβάντ-γκίτα ο Κρίσνα δηλώνει ότι ύστερα από πολλές γεννήσεις, ο γκιάνι, ο άνθρωπος της γνώσης, εγκαταλείπεται σε Αυτόν.

   Όσο δεν καταλαβαίνουμε τον Κρίσνα, τον Βᾱσουντέβα, θα πρέπει να αντιληφθούμε ότι παραμένουμε ανόητοι. Μπορεί να αυτοδιαφημιζόμαστε ως πολύ σπουδαίοι γκιάνι, μορφωμένα πρόσωπα, αλλά στην πραγματικότητα είμαστε ανόητοι. Αυτό είναι το συμπέρασμα των σάστρα, των γραφών. Αν είμαστε πράγματι γκιάνι, θα πρέπει να εγκαταλειφθούμε στον Κρίσνα.

   Υπάρχουν πολλά ντάρμα, δηλαδή δραστηριότητες. Μερικές είναι ευσεβείς και μερικές ασεβείς, αλλά ο Κρίσνα μας λέει να τις εγκαταλείψουμε και τις δύο. Ο Αρτζούνα σκεφτόταν ότι ήταν ασεβές να πολεμήσει με τους συγγενείς του, αλλά ο Κρίσνα επέμενε να πολεμήσει. Πώς μπορούσε ο Αρτζούνα να ενεργήσει με ασέβεια; Δεν μπορούσε, επειδή η υπηρεσία στον Κρίσνα είναι υπερβατική και ως προς τις ευσεβείς και ως προς τις ασεβείς πράξεις. Τα μεσάνυχτα, όταν οι γκόπι άκουγαν τον ήχο της φλογέρας του Κρίσνα, έτρεχαν στο δάσος να Τον συναντήσουν. Σύμφωνα με τις σάστρα, είναι ανήθικο για νεαρά κορίτσια να πηγαίνουν να βλέπουν ένα νεαρό αγόρι στο δάσος προχωρημένα μεσάνυχτα. Αυτή όμως δεν ήταν ασεβής πράξη, επειδή οι γκόπι το έκαναν αυτό για τον Κρίσνα. Ο Τσετάνια Μαχαπραμπού, ο οποίος ήταν τόσο αυστηρός ώστε καμία γυναίκα δεν μπορούσε να Τον πλησιάσει, ακόμα και για Του να προσφέρει τον σεβασμό της, είπε: ραμια κατσιντ ουπασανα βρατζα-βαντου-βαργκενα για καλπιτα. «Τι μπορεί να είναι πιο υπέροχο από αυτή τη λατρεία που σκέφτηκαν οι γκόπι;». Μολονότι φαινόταν πράγματι ανήθικο για τις γκόπι να χορεύουν με τον Κρίσνα, ο Τσετάνια Μαχαπραμπού δηλώνει ότι η σχέση τους με τον Κρίσνα είναι η ανώτατη μορφή λατρείας. Αυτή είναι πραγματικά υπερβατική γνώση. Όταν κάποιος υπηρετεί τον Κρίσνα υπερβαίνει όλες τις ευσεβείς και ασεβείς πράξεις. Εν τέλει, ευλάβεια και ανευλάβεια βρίσκονται εντός των υλικών καταστάσεων. Η υπηρεσία του Κρίσνα είναι υπερβατική ως προς το καλό και το κακό, το ευσεβές και το ασεβές. Το μπάκτι-γιόγκα αρχίζει όταν η γκιάνα και η βαϊράγκια είναι πλήρεις. Γκιάνα είναι η γνώση και βαϊράγκια είναι η αποδέσμευση από την ύλη και η απασχόληση του νου με το πνεύμα. Και τις δύο τις αποκτούμε αυτομάτως όταν υπηρετούμε με αφοσίωση τον Κρίσνα.

Μετάφραση: Γ. Δ. Κωνσταντόπουλος